Schuttersbroederschap St. Sebastianus 1617-2017 Kerkrade
Markt 29 6461 EC Kerkrade
e-mail: gbemelmans@home.nl
Na een noodzakelijke pauze van 2 jaar is er dit jaar weer een volwaardige Sebastianusviering voor de oudste vereniging van Kerkrade.
Deze dag begint voor de leden en ereleden met de reveille door fluitist Fred Hoefnagels en tamboer Jens Dankers.
De zondag na 20 januari is traditioneel de dag waarbij stil wordt gestaan bij de sterfdag van de patroonheilige St. Sebastianus, en waarbij alle overleden leden worden herdacht. Dit zal gebeuren tijdens de H. Mis door Deken Nevelstein in de St.Lambertuskerk die bij deze gelegenheid zal worden opgeluisterd door het kerkelijk zangkoor St. Caecilia o.l.v. Peter Hensgens en organist Rob Peeters.
Aansluitend brengen de schuttersbroeders een bezoek aan het kerkhof, alwaar gebeden wordt voor de overleden schuttersbroeders.
Na een korte lunch zal tijdens een interne viering Herm Mickartz worden gehuldigd voor zijn 25 jarig lidmaatschap. Herm is tijdens de Sebastianusviering op 25 januari 1998 in lokaal Puccini met als toenmalige Koning Jo Kuijpers opgenomen in de Broederschap.
Al snel nam hij in 2002 het penningmeesterschap voor zijn rekening. Deze taak vervult hij nog steeds met veel enthousiasme.
In 2007 en 2018 wist Herm het laatste stukje van de houten vogel te raken en was hij Koning van de Broederschap. De Broederschap is bijzonder trots op zijn jubilaris en zal hem in zijn jubileumjaar op gepaste wijze eren.
Na de lunch is er een rondgang door Kerkrade alwaar een bezoek wordt gebracht aan café Suus, café de Wieétsjaf en café City Corner.
Hierna maken de leden zich klaar voor het Koningsdiner in de koninklijke residentie van Koning Louis Roukens. Tijdens deze plechtige avond zullen in het bijzijn van Deken Nevelstein en Burgemeester Dassen de 48 statuten van de Broederschap worden voorgelezen en zal het derde zilveren schild van Koning Louis worden toegevoegd aan de kostbare koningsvogel die begint met het schild uit 1617 van Johan Spies, Herrn zu Ehrenstein. (U1638)
Herm Mickartz, zilveren Jubilaris 1e koningschild 1617
Historie
De datum van stichting van Broederschap St. Sebastianus 1617 Kerkrade is niet met zekerheid te bepalen. Desondanks gaat men uit van de van de oudste Koningsplaat in het bezit van de schutterij. Dit oudste koningschild uit het jaar 1617 is het bewijs dat de Broederschap minimaal in dit jaar heeft bestaan. Dit oudste schild, voorzien van het familie wapen van de familie Spies, is van Johan Daniel Spies. Johan Spies was als heer van Ehrenstein beheerder en bewoner van dit adellijk huis.
De Kerkraadse schutterij leidt haar oorsprong terug op een stichting door “Isabella Clara Eugenia Infantin von Spanien,
Herzogin Gouvernante van Braband” in 1617 zoals in de preambule van het in de Duitse taal opgestelde reglement van 1859 staat.
Dit reglement is het oudste stuk waarin van de stichting wordt gesproken.
“De bescherming van het H. Sacrament” is een van de hoofdtaken van Broederschap St. Sebastianus Kerkrade.
Op zaterdag 9 mei 2015 is dit op de Nationale Inventaris Immaterieel erfgoed in Nederland geplaatst.
Alle oude schutterijen kennen verschillende rangen. Schuttersbekwaamheid beslist wie koning wordt. De koning is voorzitter van de Broederschap en draagt als teken van zijn waardigheid de zilveren vogel met daaraan bevestigd de koningsschilden.
Conform de huidige statuten wordt de schutter, die het laatste stukje van de houten vogel afschiet koning van de Broederschap. Indien hij drie keer achter een volgende keren de vogel afschiet wordt hij tot keizer uitgeroepen. Dat dit niet zo eenvoudig is, blijkt wel uit het feit dat in de bijna 400 jaar Broederschaphistorie slechts acht keizers zijn. Iedere koning of keizer is verplicht een zilveren schild aan de vogel toe te voegen. In Kerkrade is deze zilverschat altijd goed beheerd, zodat de Broederschap verreweg het grootst aantal koningsplaten van alle nog bestaande Nederlandse schutterijen bezit. Met vrij grote zekerheid kan zelfs worden aangenomen, dat dit zelfs de grootste zilverschat is zelfs in vergelijking met het bezit van onze ooster- en zuiderburen. De zilverschat van Broederschap St. Sebastianus begint met het schild uit 1617 en in het 400 ste jubileumjaar zal het 224ste Koningschild worden toegevoegd aan de inmiddels historische schat.
Koningsschat
Nederlands grootste en rijkste koningsschat bevindt zich bij het Kerkraadse St. Sebastianus Broederschap.
Helaas zijn er in het jaar 1798 diverse zilveren schilden omgesmolten tot een zilveren vogel. Het voornemen om de namen van de omgesmolten schilden op een groot schild te zetten, is helaas nooit gerealiseerd. Wel zijn in de archieven de namen bewaard gebleven. De reden van deze omsmelting is niet bekend.
Iedere koning of keizer is verplicht (zie hiervoor) een zilveren schild met zijn naam en het jaar van zijn koningsschap of keizerschap aan ene zijde en de beeltenis van St. Sebastianus aan de andere zijde, aan de Broederschap te schenken en dat vervolgens aan de koningsvogel wordt gehangen.
Foto van het Koningszilver na de mysterieuze verdwijning.
Koningsvogelschieten
Het koningsvogelschieten werd in vroegere jaren steeds gehouden op kermismaandag. In 1969 werd na een algemeen genomen besluit, het schieten verplaatst naar kermiszondag. Dit in verband met het feit, dat de meeste mensen op maandag werkverplichtingen hadden en het moeilijk was de muzikale begeleiding van harmonieën kompleet te krijgen.
Tot 1925 werd met de buks met loden kogels op een schijf geschoten. Daarna werd de kruisboog in gebruik genomen, welke thans nog steeds in gebruik is.
Voor de toeschouwers is dit schieten een lust voor het oog, daar men de afgeschoten pijlen kan blijven volgen. In afwijking met vele andere kruisboogschutterijen, die één voor één op de houten vogel schieten, wordt bij de “oude schutserij” door elkaar geschoten, telkens in ronden van 10 minuten.
De taaiheid van de houten vogel bepaalt het aantal ronden. Van te voren is dit niet vast te stellen. Het komt vaker voor, dat er een kleine splinter hout blijft hangen waar een juiste voltreffer voor nodig is om dit laatste restje naar beneden te halen.
Als schutter is het een bijzonder gevoel als zijn afgeschoten pijl de vogel of de rest hiervan uit zijn 26 meter hoge nest schiet. Het schietterrein bevindt zich op een prachtige locatie rondom de prachtige historische Abdij van Rolduc.
Broederschap met Mgr. Wiertz
Vaandel
De trots van iedere vereniging is het vaandel. De Broederschap “St. Sebastianus” hecht hieraan een grote waarde. In de oude archieven is te lezen, dat er in 1768 uitgaven zijn gedaan voor die “Fahne” Tevens wordt gesproken van het 4e vaandel. Momenteel bezit de Broederschap nog drie vaandels en wel van 1855, 1903 en 1959. In 1959 werd tevens besloten over te gaan tot de aanschaf van wimpels voor aan de woonhuizen van de leden.
Bij de viering van het 375-jarig bestaan bleek het vaandel, gemaakt van zijde, ernstig aan slijtage onderhevig te zijn. In 1995 werd een nieuw vaandel, identiek aan het versleten vaandel, in gebruik genomen. Ook werd in het jaar 1999 besloten om nieuwe wimpels te laten maken identiek aan het huidige vaandel.
Beeld van St. Sebastianus
De Broederschap is in het bezit van een beeld van de patroonheilige St. Sebastianus, dat is ondergebracht in de St. Lambertuskerk te Kerkrade. Dit kostbare kunstwerk betreft de heilige St. Sebastianus met lendendoek. Het beeld stond tot 1890 boven het zijaltaar in voornoemde kerk. Volgens de toenmalige deken Deutz was dit beeld te karig gekleed en werd door deze uit de kerk verwijderd. In 1954 werd het beeld weer teruggebracht naar de kerk. Tussentijds werd het beeld vervangen door een beeld vervaardigd door beeldhouwer W. Schmitz uit Aken welk beeld een officiersuniform droeg.
Betreffende de patroonheilige St. Sebastianus het volgende: zijn levensverhaal noemt hem officier bij de keizerlijke lijfgarde van Diocletianus (284-305). Zijn ambt maakte hij dienstbaar aan het weldoen van behoeftigen en het steunen van de christenen, vooral aan gevangenen. Op keizerlijk bevel werd hij daarom naakt vastgebonden aan een boom en door soldaten met pijlen beschoten. Hem dood wanend gingen deze weg van de plaats van de marteling. Door de goede zorgen van de vrome weduwe Irene kwam hij weer op krachten. Hersteld trad hij voor de keizer en wees deze op het onrecht dat hij de christenen aandeed. Uiterst vertoornd liet de keizer hem dood geselen op 20 januari van het jaar 288.
Lijst immaterieel cultureel erfgoed
Bescherming van het H. Sacrament door Schuttersbroederschap St. Sebastianus Kerkrade 1617 is Immaterieel erfgoed.
De bescherming van het H. Sacrament door Schuttersbroederschap St. Sebastianus 1617 Kerkrade heeft een plaats gekregen op de Nationale Inventaris Immaterieel Erfgoed in Nederland. Op zaterdag 9 mei 2015 vond tijdens een feestelijke en plechtig bijeenkomst in het historische Rolduc de officiële ondertekening plats. In de Rococo-bibliotheek werd het Certificaat ondertekend door Ineke Strouken, directeur VIE, burgemeester Jos Som, Vicaris generaal Hub Schnackers namens het Bisdom Roermond en koning Geert Bemelmans namens het Broederschap.
Tradities zijn de band met het verleden
Tradities zijn verweven in ons dagelijks leven. Gemeenschappen kunnen zelf hun tradities voordragen om geplaatst te worden op de Nationale lijst Immaterieel Cultureel Erfgoed. Hiervoor moet een erfgoedzorgplan worden opgesteld. Schuttersbroederschap St.Sebastianus nam hiervoor de eigen tradities onder de loep en benoemde sterke en zwakke punten en de knelpunten die de overdracht ervan naar volgende generaties in de weg kunnen staan. Vervolgens maakte de Broederschap een actieplan voor de toekomst.
St. Sebastianus is een schuttersbroederschap, maar op de eerste plaats een kerkelijk Broederschap. Een belangrijke activiteit is het meelopen in de jaarlijkse Stadsprocessie in Kerkrade, waarbij het H. Sacrament door de straten wordt gevoerd. De Broederschap loopt dan voor de “draaghemel”. Onder deze draaghemel loopt de priester met de monstrans waarin de H. Hostie, het H. Sacrament, zichtbaar is. De stadsprocessie wordt besloten met een Eucharistieviering, waarbij de Koning van de Broederschap, geflankeerd door de beide schuttersmeesters, bij het altaar zitten. Na de H. Mis houden de leden van de Broederschap hun jaarlijks koningsvogelschieten. Diegene die het laatste stukje van de houten vogel afschiet mag zich voor dat jaar koning noemen, Hij fungeert als voorzitter van de Broederschap. Op de Patroonsdag, op zondag 20 januari, of de eerste zondag na die datum, wordt het zilveren schild van de Koning toegevoegd aan de zilveren schouderband met meer dan 200 zilveren koning schilden.
De Schuttersbroederschap St. Sebastians werd in 1617 in Kerkrade opgericht door landvoogdes Isabelle Clara Eugenia van Spanje. In haar hoedanigheid van Gouvernante van het hertogdom Brabant. In die tijd werden processies van katholieken soms verstoord door protestanten. In de statuten van dat jaar werd nadrukkelijk vermeld dat de schutters de taak hadden om de “Gotzdracht”, het meedragen van het H. Sacrament, in de processies te beschermen.
De Nationale Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed in Nederland vloeit voort uit de ratificatie van het UNESCO verdrag ter Bescherming van het Immaterieel Cultureel Erfgoed door de Nederlandse regering in 2012. Het Nederlands Centrum voor volkscultuur in Immaterieel Erfgoed (VIE) coördineert de samenstelling.
